MỘT SỐ VẤN ĐỀ TRONG BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ LÀNG DU LỊCH SINH THÁI

                                                                                          KTS. Bùi Kiến Quốc

Viện sỹ Viện hàn lâm Kiến trúc Pháp

Trước hết cần hiểu rằng làng Đại Bình là một di sản xanh, bao gồm cảnh vườn tược cây cối. Giống như làng rau Trà Quế đã được UNESCO công nhận là khu di sản xanh.

Chính vì vậy nên việc quy hoạch di sản này bắt buộc phải đặc biệt, khác hẳn với bảo tồn một di sản vật thể (tháp Eiffel, kim tự tháp,…)  hay phi vật thể (ca trù, bài chòi,...).

A. Về cơ bản khi bảo tồn, giữ gìn một di sản như vậy thì tốt nhất là không nên làm gì hết:

Tuy nhiên đây là một không gian sống, có người dân đang sinh hoạt nên sinh ra các vấn đề phức tạp khi đồng thời thực hiện cả hai việc bảo vệ và phát triển. Tại sao lại phức tạp? Chủ yếu là vì người dân không có ý thức bảo vệ không gian sinh hoạt như một khu di sản. Vì đa số họ luôn ưu tiên phát triển lợi ích cá nhân (tiêu biểu là kinh tế) mà dẫn đến việc phá hoại cảnh quan. Ví dụ như việc người dân phá một phần vườn để làm nhà, làm sân là rất phổ biến. Vậy muốn khắc phục nhược điểm trên thì ít nhất phải theo dõi, hỗ trợ và tư vấn cách làm cho người dân (loại nhà, vật liệu, kiểu vườn,…)

Trong số những vấn đề quan trọng, điều cần phải tập trung nhất đó là rào. Đây là điểm sai phổ biến ta thường thấy nhiều. Hàng rào là điểm ranh giới giữa nhà và đường, vì vậy nó là ‘mặt tiền’ mang tinh thần muốn trình bày ( trình độ, cấp bậc,…) của chủ nhà. Trong xã hội nông thôn, một hàng rào cơ bản được làm từ cây cối, như là chè tàu. Tuy nhiên quá trình hiện đại hoá khiến cho người dân thường có xu hướng làm hàng rào bằng chất liệu mới (bê tông, sẳt thép,…). Chính vì thế mới họ mới cần hướng dẫn, và để có hướng dẫn thì phải có tư vấn.

Quy hoạch không phải là đưa ra bản vẽ hay là điều lệ và bắt buộc phải làm theo mà là vấn đề về tư duy. Ta phải thuyết phục đưa ra một số kiểu mẫu, hình gương để người dân làm theo hướng truyền thống.

B. Du lịch sinh thái là gì?

Du lịch sinh thái là hình ảnh khách du lịch đến thăm quan một cảnh đẹp, vẫn còn giữ được tinh thần và sinh hoạt cộng đồng, vẫn còn giữ được những nét ấm cúng, thân thiện, hiền lành của xã hội nông thôn.

Khi du lịch sinh thái của chúng ta đạt được phát triển thành công - đông khách - thì nguy cơ là ta sẽ đánh mất những nét đẹp trên. Nên riêng về khía cạnh kiến trúc, ta cần quan tâm gìn giữ những không gian công cộng của làng, những điểm gặp gỡ của người dân (đình, giếng, cây đa,…) và thực hiện việc xây dựng “rào thân thiện”.

C. Phá vỡ cảnh quan:

Cuối cùng, vấn đề mà ta cần nói đến đó là việc phát triển của một số công trình xung quanh khu di sản, điều đó gây cản trở cho việc bảo tồn, phát triển giá trị của làng Đại Bình trong du lịch sinh thái. Ví dụ như việc đốn bụi tre, một trong những nét đẹp của làng quê, để làm đường ven sông. Vậy giải pháp riêng trong trường hợp này là đừng làm đường ven sông.

Nói chung làng không phải là thành phố, đặc biệt là làng vườn sinh thái, nên chúng ta phải rất quan tâm đến vấn đề tỉ lệ:

  - Nhiều vườn ít nhà (nhà xanh, rào xanh ).

- Đường hẹp, phương tiện giao thông phải mang kích cỡ nhỏ (3m-5m).  

Một số hình ảnh tiêu biểu